W części pierwszej pisaliśmy o planach filmowych i kadrowaniu. Drugą poświęciliśmy perspektywie. Teraz czas przedstawić kwestie związane z fachowym oświetleniem.

Triada: kadr – perspektywa – oświetlenie stanowi o sukcesie lub porażce filmu. To, co nie uda się w tych trzech istotnych sferach, nie będzie do uratowania na innym etapie tworzenia treści audiowizualnych. Nasz zespół dostarcza narzędzi CRM, a twórcy powinni zadbać w ekipie o dobrego oświetleniowca i profesjonalny sprzęt.

Przedstawiamy najważniejsze zasady prawidłowego oświetlenia.

Rozpoznanie planu filmowego

Ważnym jest, by przed rozpoczęciem pracy z oświetleniem odwiedzić lokację i dowiedzieć ze scenariusza oraz udostępnianych w Stradzie callsheetów (informacji opisujących dzień zdjęciowy) i storyboardów (rysunkowych scenopisów), jak będzie wyglądać praca nad scenami? W jakim otoczeniu i podczas której pory dnia będzie toczyć się akcja?

Pamiętać trzeba, że światło słoneczne jest najlepszym, najbardziej naturalnym i pożądanym typem. Wystarczającym materiałem jest wtedy prawidłowo usytuowana biała blenda, która rozproszy naturalny blask. Jeżeli akcja dzieje się w innej porze, szczególnie nocą, należy rozpoznać plan zdjęciowy, wielkość pomieszczeń i zawczasu zaprojektować rozmieszczenie lamp. Przy małej przestrzeni ich liczba będzie ograniczona, zatem z pomocą przyjdą wspomniane białe płaszczyzny, dające:

Odpowiednie oświetlenie

Produkcję, w zależności od zaawansowania i potrzeb, można wykonywać już smartfonem. Aparatami fotograficznymi – zarówno lustrzankami, jak i bezlusterkowcami, oprócz filmu uzyskamy zdjęcia, w których właściwa ekspozycja na światło jest również bardzo istotna. Najbardziej profesjonalnym sprzętem są oczywiście kamery wideo i zaawansowane kamery filmowe. W każdym przypadku już sam sprzęt może dostarczyć nam właściwe źródło światła. Na aparacie fotograficznym możemy zainstalować lampę LED, która w wielu przypadkach prostych produkcji będzie wystarczająca.

LED zaczyna wypierać dotychczas stosowane formy oświetlenia nawet na bardziej zaawansowanych planach filmowych. Dobre ich rozeznanie przez oświetleniowca wpłynie na decyzje dotyczące sposobu doświetlania wnętrza. Nadal nieodzowny pozostaje reflektor
z soczewką Fresnela, czyli schodkową lub pierścieniową.

Oprócz usytuowania źródła liczy się także jakość światła. To można podzielić na:

Światło miękkie i twarde

Pierwsze ze wspomnianych jest podstawą. Oba rodzaje można poznać po rzucanym cieniu: światło twarde daje wyraźne kontury, miękkie rozprasza zarys. W filmie postacie oświetlane są najczęściej miękkim typem, ponieważ osoby wyglądają wtedy atrakcyjniej, łagodniej. O ten rodzaj światła należy zadbać na planie filmowym. Uzyskać można go przepuszczając oświetlenie reflektora przez białą tkaninę lub odbijając od dużej płaszczyzny: ściany, płachty, czy tafli styropianu. Przydatne mogą być też specjalne pudełka z tkaniny, zakładane na lampę.

W przypadku elementów mocowanych na źródle światła, warto pamiętać, by mieć przygotowane:

Kolorowe filtry

Potrafią one zredukować naturalną barwę światła, jaką daje sprzęt oświetleniowy. Zimne kolory „wystudzą” ciepłe oświetlenie. Oczywiście, wielobarwne filtry mogą dać wiele efektów wizualnych, potrzebnych w danym typie tworzonej produkcji. Chcemy uzyskać ekspresyjne wnętrza dyskoteki? - zastosujemy intensywną czerwień, fiolet lub kolor żółty. Strach w filmie grozy spotęgują rozproszone barwy chłodne, nadające obrazowi mroczny charakter.

Używając palety kolorystycznej trzeba pamiętać o umiarze, żeby nie zakłócić naturalnego odcienia skóry bohaterów. Oni również mogą być oświetleni barwnym snopem, ale dobrze sprawdza się to w krótkich, dynamicznych scenach.

Obok temperatury i koloru, istotna jest:

Intensywność światła

Podstawową metodą jej regulacji jest przybliżanie lub oddalanie źródła światła od oświetlanego obiektu lub postaci. Reflektory dysponują również pokrętłami ustawiającymi moc, ale w przypadku wolframowych lamp zmiana natężenia światła wpływa na jego barwę. Rozwiązaniem jest tutaj ponownie filtr – tym razem bezbarwny, ale blokujący przepływ światła w zależności od naszych potrzeb. Jej przepuszczalność uzależniona jest od gęstości. Innym rozwiązaniem jest siatka, której rozmiar oczek wpływa na moc docierającego do planu światła.

Intensywność wpływa na ostatni aspekty oświetlenia, którym jest:

Tonacja

Kadr zawierający wiele cieni ma niską tonację, ten silnie rozświetlony – wysoką. Pierwsza stosowana jest w filmach grozy, o poważnej tematyce, wymagających atmosfery głębi, zrównoważenia, tajemniczości. Druga natomiast buduje nastrój radości, otwartości, dosłowności, dlatego dobrze wpływa na odbiór scen w pogodnych filmach o luźniej tematyce, jak np. komedie.

Niską tonację uzyskujemy przy silnym oświetleniu postaci na czarnym tle. Dodatkowo warto ją oświetlić od tyłu, żeby wydobyć silniejszy kontrast. Tonację wysoką uzyskujemy na jasnym tle stosując miękkie oświetlenie. Redukujemy wtedy intensywne cienie i uzyskujemy łagodny wyraz postaci i sceny.

Jak widać z cyklu naszych artykułów, warsztat filmowy obejmujący utalentowanych pracowników, dobry sprzęt i właściwy system do zarządzania produkcją treści audiowizualnych przyczynia się do wysokiej jakości produkcji. Oferując narzędzia do pracy i pisząc o niuansach świata filmowego staramy się dostarczać środki i wiedzę zapewniające sukces w przemyśle producenckim.