Przygotowując się do napisania scenariusza, ustaliliśmy już, z jakiego rodzaju konfliktem będziemy mieć do czynienia w przedstawianej historii. Kolejnym krokiem będzie nadanie mu odpowiedniej formy.

Każdy film składa się z ujęć tworzących sceny. Te natomiast układają się w sekwencje. Pisząc scenariusz należy pamiętać o jego strukturze, ale nie można trzymać się jej kurczowo. Początkujący scenarzysta będzie czuł się bardziej komfortowo w działaniach bliższych teorii. W miarę nabywania doświadczenia będzie jednak umiał poruszać się płynnie w kreowanym świecie i wymyślanej historii.

Spójrzmy na początek na najmniejszą filmową cząstkę, którą jest:

Ujęcie

Jest nim zachowanie, zdarzenie, fragment dialogu. Każda zmiana, nowe działanie, inny temat, to początek kolejnego ujęcia.

Prześledźmy na krótkim przykładzie, jak jedno ujęcie przechodzi w następne, gdzie jest ich początek i koniec. Wyobraźmy sobie fabrykę
i jej pracowników:

Ujęcie 1

Hala fabryczna. Maszyny ustawione w linie produkcyjne. Przy każdym urządzeniu siedzi pracownik w białym fartuchu i czepku. Rozlega się gong. BRYGADZISTA Przeeeerwaaaa!

Ujęcie 2

Brygadzista podchodzi do dwóch pracowników. BRYGADZISTA Obaj jesteście proszeni do kontroli jakości. Robotnik I Co się stało? Co schrzaniliśmy? Robotnik II Ostatni raz przypieprzyli się do jednego nitu! Zupełnie bezpodstawnie! BRYGADZISTA Nie gadajmy – dowiecie się w kontroli.

Scena

Powyższe ujęcia składają się na jedną scenę. Jej istotą jest spójność opisywanego zagadnienia. Jeśli toczy się bitwa, sceną będą ujęcia zarówno z pola walki, jak i powiązane z nimi logicznie ujęcia z centrali dowództwa.

Na planie filmowym będą to różne sceny, ponieważ będą rozgrywać się w plenerze (pole walki) i we wnętrzu (dowództwo). Jednak w scenariusz będą one jedną sceną z wieloma ujęciami, gdyż stanowią logiczną całość zdarzeń i związków przyczynowo-skutkowych (analiza wydarzeń podczas bitwy, rozkazy, wykonanie ich podczas batalii wojennej).

Tak samo będzie w przypadku omawianych ujęć z fabryki: scenę będą kreować zdarzenia zarówno w hali produkcyjnej jak i w biurze kontroli jakości. Plan filmowy będzie różnorodny, ale scena będzie trwać do czasu zamknięcia wątku wezwania robotników, niezależnie od lokalizacji kolejnych zdarzeń.

Na scenę składają się ujęcia. Przez szereg scen tworzona jest:

Sekwencja

Daje ona określony efekt. W filmie poznać można ją po spójnym przesłaniu, działaniu, zdarzeniu, walce. Może zdarzyć się, że dwie sekwencje będą biec równolegle, prezentując mieszane ujęcia – raz z jednej, raz z drugiej. Czasami może być nią zwykła przebitka, np. pokazująca poprzednią rozmowę robotników z kontrolą jakości odnośnie wspomnianego w dialogu „jednego nitu”.

Ważną cechą sekwencji jest rosnące:

Napięcie

Bohater uzmysławia sobie swoje położenie lub piętrzą się przed nim trudności. W przypadku sceny z fabryki, emocje będą wzrastać w miarę przybliżania się do momentu wizyty robotników w kontroli jakości. Kulminacja napięcia nastąpi tuż przed wyjaśnieniem, co jest przyczyną ich wezwania. Wtedy może nastąpić oczyszczenie – powód będzie prozaiczny lub nastąpi kolejny zwrot akcji, podbijający wrażenia widzów i zwiększający złożoność fabuły: być może robotnicy zostaną oskarżeni o kradzież lub szpiegostwo na rzecz konkurencji.

Sekwencje tworzą:

Opowieść

Arystoteles określał wątek jako ciąg zdarzeń. Zwracał uwagę na istniejący między nimi związek przyczynowo-skutkowy. Ów związek sprawia, ze ujęcia tworzą sceny, sceny – sekwencje, a te kreują opowieść.

Jaki jest zatem:

Sekret udanego scenariusza?

Ustalenie sensu i kolejności sekwencji!

Dla początkujących scenarzystów jest to największą trudnością. Historia nie ma konstrukcji, ponieważ nie potrafią zbudować sekwencji z poszczególnych scen. Stanowią one luźny zbiór elementów poprzeplatanych nieistotną treścią, która jedynie markuje ciągłość historii.

Ułatwieniem w tworzeniu sekwencji może być nadawanie im tytułów. W taki sposób scenarzysta może kontrolować jej zawartość i zauważać „pustą” treść. Jeżeli jest problem z tytułem – to znaczy, że dana sekwencja nie ma sensu i należy ją odrzucić.

Scenariusz budową przypomina matrioszkę: ujęcia znajdują się w scenach – sceny w sekwencjach – sekwencje budują scenariusz. Jego struktura jest bardzo istotna, ale do sukcesu wiedzie jedynie równowaga między ogólną konstrukcją całości i panowaniem nad sensem elementów składowych.