Oświetleniu filmowemu w teorii poświęciliśmy część 3 cyklu „Warsztat filmowca”. W cyklu „Technika” przedstawiamy rodzaje lamp.

Światło jest niezbędnym elementem każdej produkcji filmowej i fotografii. Pomijając podstawowy udział w postrzeganiu, fachowy wybór jego źródeł i umiejętne ich zastosowanie pozwala na wydobycie magii z każdej sceny i kadru.

Profesjonalne oświetlenie ludzi, obiektów, sceny i planu filmowego jest kolejnym krokiem w długiej drodze do sukcesu produkcji.

Rodzaje lamp

Podstawowe kategorie reflektorów filmowych, to:

Lampy żarowe

Jest to typ oświetlenia tożsamy z tym używanym do niedawna codziennie – w domu lub biurze. Są to tradycyjne lampy wolframowe, ale dostosowane pod względem parametrów i wymogów planów filmowych i zdjęciowych. Ich zalety, to: wysoki współczynnik oddawania barw CRI, duża moc i płynna regulacja jasności. Na korzyść przemawia też relatywnie niska cena. Ostatni pozytyw niwelowany jest jednak przez podstawowe wady: wysokie zużycie prądu i wytwarzanie ogromnych ilości ciepła.

Wolframy idealnie sprawdzają się na planach filmowych w pomieszczeniach. Oprawy lamp żarowych mogą być otwarte (posiadają jedynie obudowę, reflektor i żarówkę) lub z soczewką fresnela – podzieloną na koncentryczne kręgi i umożliwiającą skupianie lub rozpraszanie światła.

Poszukującym oszczędności w zużyciu energii należy polecić:

Lampy fluorescencyjne

Ten typ oświetlenia jest odpowiednikiem świetlówek. Wzniecanie oparów rtęci pod niskim ciśnieniem powoduje emisję światła ultrafioletowego, która wywołuje świecenie powłoki luminoforu znajdującego się wewnątrz szklanej rurki.

Lampy fluorescencyjne mają wysoką żywotność, lekką (choć dużą) konstrukcję, dają silne światło o korzystnej barwie. Każdy plan filmowy wymagający miękkiego oświetlenia skorzysta na lampach fluorescencyjnych. Ich największą wadą jest efekt migotania, który można zniwelować stosując specjalne stateczniki.

Świetlówki o wysokim wskaźniku CRI są stosunkowo drogie.

Tym, którzy poszukują rozwiązań dla bardzo dużych przestrzeni, doradzić należy:

Lampy wyładowcze lub inaczej: HMI

(Hydrargyrum Medium-Arc Lodide)

Generują światło za sprawą przepływu prądu przez komorę łukową, w której znajduje się mieszanka halogenków (związków chemicznych pierwiastków) metali.

Ich zaletami są: możliwość uzyskania wysokiej temperatury barwowej rzędu 6000 K i dużo wyższej mocy, niż w przypadku lamp żarowych. Pozwalają oświetlić plan zdjęciowy światłem najbardziej zbliżonym do dziennego. Istotną wadą jest nagromadzenie we wnętrzu niebezpiecznych dla zdrowia par rtęci oraz bardzo wysoka cena.

Lampy wyposażone są w elektroniczne stateczniki, regulujące przepływ prądu przez łuk za pomocą wysokich częstotliwości, co niweluje migotanie.

Ze wszystkich typów oświetlenia najlepsze pod względem parametrów są:

Lampy LED

(Light Emitting Diode)

Oświetlenie to jest energooszczędne w stosunku do pozostałych wymienionych rodzajów. Lampy tego typu są odporne na uszkodzenia i mogą być zasilane z akumulatorów, co zapewnia im mobilność. Dają intensywne światło, które jednak lekko odbiega od charakteru światła naturalnego. Cenowo są nieco droższe od lamp żarowych. Światło LED-owe może być równoważone na planie filmowym oświetleniem dziennym i wolframowym. Wadami tego typu lamp jest odwzorowanie barw na poziomie 90 (ale jest to ciągle poprawiane w kolejnych modelach) oraz niska moc. Oceniając stosunek zalet i zastosowania do ceny są one godne polecenia.

W powyższym zestawieni pojawiły się dwa parametry warte wyjaśnienia:

CRI - Color Rendering Index

Jest to tzw. indeks przetwarzania barw. Współczynnik ten dotyczy zdolności źródła światła sztucznego do poprawnego, wiernego odwzorowania barw oświetlanych obiektów w stosunku do światła dziennego. Jego zakres mieści się od 0 do 100. Światło wolframowe ma wartość 100, czyli jest tożsame ze światłem naturalnym.

Temperatura barwowa

Dotyczy koloru białego światła i mierzona jest w stopniach Kelvina. Światło może być ciepłe: żółte lub pomarańczowe, albo chłodne – niebieskie. Mieszanina tych barw jest bardzo ważna w budowaniu nastroju na planie filmowym.

Podsumowanie

Wykaz rodzajów lamp wydaje się wskazywać na prymat oświetlenia LED-owego ze względu na tanią eksploatację, mobilność i bezpieczeństwo. Ostateczny wybór źródła światła powinien jednak uwzględniać wiele czynników i skłaniać do stosowania zestawu różnych rozwiązań.

Strada w swoich funkcjach oferuje możliwość tworzenia bazy lokacji. Warto uwzględnić podczas jej przygotowania oraz w trakcie ustalania harmonogramu dni zdjęciowych możliwość wypożyczenia odpowiednich lamp, uzupełniających zestaw przez nas posiadanych.